گزارش عملکرد یکساله انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی و برنامه پیشنهادی سال 1385
Iranian Association for Studies on Information Society (IRASIS)
مهر 1385
مقدمه:
اقدام برای تأسیس «انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی»، که ضرورت آن چند هفته پس از برگزاری نخستین مرحله «اجلاس جهانی درباره جامعه اطلاعاتی»، از سوی چند تن از محققان و متخصصان علوم ارتباطات و هیأت علمی- فرهنگی کشور، که اغلب در اجلاس مذکور شرکت کرده بودند و لزوم توجه بیشتر به مطالعات و تحقیقات ملی مربوط به جامعه اطلاعاتی را مورد نظر قرار داده بودند، در زمستان 1383 آغاز شد. به این منظور تقاضای ایجاد انجمن مذکور، از سوی هیأت مؤسس آن به کمیسیون انجمنهای علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه شد و در تاریخ 25 مهر ماه 1383 با حضور نماینده هیأت مؤسس انجمن در این کمیسیون، به تصویب رسید.
اسامی هیأت مؤسس انجمن به شرح زیر است:
دکتر سیاوش شهشهانی، دکتر علیاکبر جلالی، دکتر کاظم معتمدنژاد، دکتر هادی خانیکی، دکتر نعیم بدیعی، دکتر حسین ابراهیمآبادی، دکتر مهدی محسنیانراد، دکتر علیاصغر کیا، مهندس نصرا... جهانگرد، دکتر یونس شکرخواه، دکتر محمدجعفر صدیق، دکتر جعفر مهراد، دکتر شهیندخت خوارزمی، دکتر عباس حری، دکتر حسین غریبی، دکتر محمدمهدی فرقانی، دکتر حسن نمک دوست تهرانی، دکتر داود زارعیان، دکتر رؤیا معتمدنژاد، دکتر مهدخت بروجردی علوی و فوزیه فکری.
الف) فعالیتهای ساختاری و مدیریتی
• مجمع عمومی عادی انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در تاریخ 17 اسفندماه 1383 در محل دانشکده علوم ارتباطات و علوماجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با هدف تصمیمگیری راجع به موارد زیر تشکیل گردید:
• تعیین اعضای اصلی هیأت مدیره انجمن، که با توجه به تعداد آراء کسب شده به ترتیب زیر صورت گرفت:
دکتر کاظم معتمدنژاد، دکتر سیاوش شهشهانی، دکتر مهدی محسنیانراد، دکتر یونس شکرخواه، دکتر شهیندخت خوارزمی، دکتر علیاکبر جلالی، مهندس نصرا... جهانگرد؛
• تعیین اعضای علیالبدل هیأت مدیره، که بر مبنای آراء کسب شده به انتخاب دکتر محمدمهدی فرقانی، دکتر عباس حری، منتهی گردید؛
• تعیین بازرس اصلی و بازرس علیالبدل که به ترتیب به انتخاب دکتر حسینعلی افخمی و حسین ابراهیمآبادی منجر شد؛
• تعیین خزانهدار انجمن و مسئول کلیه امور ثبتی آن در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی که به مسئولیت دکتر یونس شکرخواه انجامید؛
در جلسه مجمع عمومی انجمن تصمیمات زیر نیز اتخاذ گردید.
• تعریف عضو و تعیین حق عضویت؛
• تعیین روزنامه رسمی جهت انتشار اخبار انجمن.
• اولین جلسه انتخاب هیأت مدیره انجمن در تاریخ 23 فروردین 1384 در محل مرکز پژوهشهای ارتباطات تشکیل شد و درباره تعیین رئیس هیأت مدیره، نائب رئیس و خزانهدار آن به شرح زیر تصمیمگیری کرد:
دکتر کاظم معتمدنژاد به عنوان رئیس هیأت مدیره، دکتر شهیندخت خوارزمی به عنوان نائب رئیس و دکتر یونس شکرخواه به عنوان خزانهدار.
• انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در تاریخ اول تیرماه 1384 با شماره 18268 در اداره کل ثبت شرکتها و مالکیتهای صنعتی به ثبت رسید وخبرآن در همان تاریخ با شماره 15717/32 در روزنامه رسمی کشور، منتشر شد.
• حساب مالی انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در تاریخ 27/04/84 در بانک تجارت شعبه میرزای شیرازی با شماره 195229635 با پیش پرداخت مبلغ صدهزارریال از سوی آقای دکتر معتمدنژاد افتتاح گردید.
• جلسات هیأت مدیره انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با اهداف زیر در یک سال اخیر چند بار تشکیل جلسه داده است.
• تصویب آییننامه داخلی انجمن؛
• بررسی و تعیین رئوس برنامه فعالیتهای انجمن؛
• اصلاح مواردی از اساسنامه؛
• تعیین مکان انجمن.
• هیأت رئیسه انجمن در یک سال اخیر به صورت هفتگی و با اهداف زیر جلسات خود را برگزار کرد.
• بررسی و مرور فلسفه وجودی، اهداف و استراتژی و ساختار انجمن با توجه به مخاطبان و ارائه طرح تفصیلی برنامه؛
• بررسی وظایف ذاتی انجمن از جمله ترویج و گسترش علم و پوشش دادن خلاء پژوهشهای مهم و کاربردی در حوزه مطالعات جامعه اطلاعاتی با تأکید بر برونداد حرفهای پژوهشها و سازماندهی اجرایی منعطف و ساختار غیربروکراتیک؛
• بررسی منابع مالی انجمن؛
• تشکیل گروههای کاری در قالب کمیتههای آموزشی، عضوگیری، انتشارات؛
• تعیین وظایف هیأت رئیسه (آئیننامه داخلی)؛
• ثبت دامنه اینترنتی (Domain) انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با عنوان www.irasis.ir
• تهیه فرم عضوگیری الکترونی و نصب آن بر روی دامنه اینترنتی مربوطه و تعریف پست الکترونی انجمن به آدرس Info@irasis.ir؛
• بررسی و تصمیمگیری درباره دورههای آموزشی انجمن و تشکیل کمیته تخصصی آموزش به عنوان نهاد ناظر بر محتوا و تأیید سیاستهای نهایی بخش آموزش؛
• بررسی وضعیت نیروی انسانی، بودجه و موانع فعالیتهای اداری و ساختاری انجمن؛
• حل مسائل و مشکلات جاری؛
• برنامهریزی و مدیریت فعالیتهای جاری؛
• مطالعه، بررسی و تصویب برنامه پیشنهادی انجمن؛
• ارزیابی فعالیتهای علمی- آموزشی انجمن؛
• استخراج خطوط اقدام اجلاسهای جهانی جامعه اطلاعاتی با هدف هم راستا نمودن دورهها و کارگاههای آموزشی با آنها و بررسی و شناسایی استادان دورهها و تعیین سرفصلهای دورههای کوتاه مدت و بلند مدت؛
• عضوگیری انجمن و شناسایی دستگاههای مرتبط، مسئول و متمایل به هدفهای استراتژیک روز ارتباطی از جمله دبیرخانه شورای عالی اطلاعرسانی، شورای عالی فناوری اطلاعات و مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی؛
• بررسی وضعیت بازار و تقاضا؛
• بررسی برنامه اجرایی پیشنهادی سال 1385.
• اولین جلسه کمیته آموزش در تاریخ 28 شهریور ماه 1385 با حضور دکتر جلالی، دکتر تابش، دکتر ابراهیمآبادی، دکتر خوارزمی، دکتر علیآبادی، مهندس مظلوم، مهندس علمی و خانم جلالی با بررسی اهداف زیرتشکیل شد.
• اجتماعی نمودن موضوعهای مربوط به فناوریهای اطلاعات و ارتباطات؛
• تعیین الگوی مدیریت اجرای آموزش؛
• تدوین آئیننامه آموزشی؛
• بررسی روشها و شیوههای برگزاری همایشها؛
• سمینارها، کارگاههای آموزشی.
ب) فعالیتهای علمی
انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در نخستین سال فعالیت خود برنامههای زیر را به انجام رسانده است:
1. برگزاری همایشها
• برگزاری همایش «ارزیابی ملی عملکردها و فعالیتهای ایران در دومین اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی در تونس (نوامبر 2005) با توجه به نیازها و مصلحتهای مملکتی»، تهران، در اسفندماه 1384 با همکاری: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای عالی اطلاعرسانی، شرکت مخابرات ایران، مرکز تحقیقات مخابرات در مرکز تحقیقات مخابرات ایران.
• برگزاری «همایش ایران و اجلاس جهانی سران در باره جامعه اطلاعاتی ـاز توکیو تا ژنو و از تهران تا تونس» به منظور بررسی کوششها و دیدگاههای جهانی ایران درباره جامعه اطلاعاتی ـ قدردانی از خدمات رئیس دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی، در اردیبهشت ماه 1385 در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
• کمک به برگزاری سمینار میان منطقهای «یونسکو، جامعه اطلاعاتی و جوامع معرفتی» به مناسبت روز جهانی جامعه اطلاعاتی در 27 اردیبهشت 1385 در تالار شهید قندی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.
به کوشش مرکز پژوهشهای ارتباطات و با همکاری: دبیرخانه شورای عالی فناوری اطلاعات، دبیرخانه شورای عالی اطلاعرسانی، کمیسون ملی یونسکو، دفتر یونسکو در تهران
2. برگزاری نشستها
نشستهای آمادگی ایران برای شرکت در مرحله دوم اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی به شرح زیر برگزار شدهاند:
• نخستین نشست علمی- تخصصی «ایران و جامعه اطلاعاتی» با عنوان «بررسی تدارک مشارکت ایران در دومین مرحله اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی ـ تونس: نوامبر 2005ـ آبان 1384»، تیرماه 1384
با حضور: دبیر شورای عالی اطلاع رسانی، رئیس سازمان ملی جوانان، استادان دانشگاهعلامه طباطبایی، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه امام صادق(ع) و جمعی دیگر از محققان و متخصصان در دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
• دومین نشست علمی ـ تخصصی «ایران و جامعه اطلاعاتی» با موضوع «برنامههای مشارکت ایران در دومین مرحله اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی تونس: نوامبر 2005 ـ آبان 1384»، مهرماه 1384 در دانشکده علومارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
• سومین نشست تخصصی ـ علمی «برنامههای مشارکت ایران در دو.مین مرحله اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی تونس: نوامبر 2005 ـ آبان ماه1384» با موضوع"بررسی مسائل مدیریت جهانی اینترنت"، آذرماه 1383.
شرکت در نشستهای تخصصی با هدف تأثیرگذاری بر اصلاحیه برنامه چهارم توسعه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مرکز پژوهشهای ارتباطات.
3. برگزاری دورهها و کارگاههای آموزشی
• دوره آموزشی تخصصی «روزنامهنگاری و جامعه اطلاعاتی» در اسفند ماه 1384 با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران برای گروهی از روزنامهنگاران با اهداف زیر برگزارگردید.
• آشنایی با نقش فن آوری های نوین اطلاعات و ارتباطات (ICT) در جامعه اطلاعاتی؛
• ارائۀ مقولات کلیدی مطرح در مباحث جامعۀ اطلاعاتی؛
• ظرفیت سازی رسانهای در حوزه اسناد نهایی اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی (WSIS) در ژنو و تونس (2003 و 2005)؛
• ارائۀ پیشینۀ تحولات منجر به اجلاس های جهانی سران دربارۀ جامعۀ اطلاعاتی؛
• تعمیق شناخت روزنامه نگاران برای پاسخگویی به پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی اجلاسهای عالی ژنو و تونس؛
• آمادهسازی روزنامهنگاران برای تعقیب تحولات پیگیری و اجرای مصوبات مراحل دوگانه «اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی» و به ویژه مجمع مباحثه های راهبری اینترنت (Internet Governance Forum: IGF)، که در روزهای 30 اکتبر تا 2 نوامبر 2006 در آتن برگزار میشود.
ج) هماهنگیها و ارتباط ها
• برگزاری جلساتی با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مسئولین دبیرخانه شورای عالی اطلاعرسانی، مسئولین مرکز پژوهشهای مجلس، مسئولین دایره المعارف بزرگ اسلامی، مسئولین کتابخانه ملی ایران، مسئولین مرکز تحقیقات مخابرات ایران.
• معرفی انجمن به مراکز سیاستگذاری، علمی و پژوهشی و اعلام آمادگی جهت همکاری در مطالعات و تحقیقات در زمینه معرفی عهدنامه یونسکو درباره تنوع فرهنگی و پژوهشگری، سیاستگذاری و برنامهریزیهای مربوط به آن.
• ارزیابی گزارش «تنوع فرهنگی، سیری در اقدامات و اعلامیههای یونسکو» با هدف معرفی کنوانسیون تنوع فرهنگی و سوابق آن و افزودن بخش فرصتها و تهدیدات پیشرو برای جمهوری اسلامی ایران جهت تصمیمگیری نمایندگان مجلس در تاریخ 31 خردادماه 1385.
• معرفی برنامههای آموزشی و پژوهشی انجمن و اعلام آمادگی جهت همکاریهای آموزشی و پژوهشی ارتباطات و اطلاعات به کمیسیون ملی یونسکو در ایران در تاریخ 23 اسفندماه 1384.
• تفاهمنامه همکاری علمی- پژوهشی و مشاورهای با مجلس شورای اسلامی به نمایندگی آقای دکتر لطفا... فروزنده.
• معرفی برنامههای انجمن و پیشنهاد همکاری به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در خصوص مشارکت در برنامه پژوهشی جهت کمک به پیشبرد اقتصاد داناییمحور و گذار به سوی جامعه اطلاعاتی در تاریخ 11 مردادماه 1384.
د) روابط بینالملل و فعالیتهای منطقهای و بینالمللی
• در این زمینه فعالیتهای زیر صورت گرفته است:
• حضور فعال در کمیته راهبری اجلاس میان منطقهای جامعه اطلاعاتی در تهران (اردیبهشت 1385)؛
• عضویت در کمیته راهبردی اجلاس عالی تونس برای کمک به تنظیم سند نهایی؛
• حضور فعال در اجلاس عالی تونس؛
• تعقیب منطقهای و بینالمللی مصوبات اجلاس عالی تونس؛
• بررسی تحلیلی از وضعیت پیگیری مصوبات اجلاس عالی تونس و ضرورتهای مشارکت فعال دولت و نهادهای مدنی ایران در مجمع مباحثهای راهبری اینترنت در آتن؛
• گزارش ارزیابی ملی از دومین اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی و ارائه راهبردهایی برای ایفاد نقش مؤثر ایران در موضوع جامعه اطلاعاتی.
گزارشها و مقالات علمی
• چند گزارش علمی نیز در ماههای اخیر از سوی انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی تهیه و تدوین شدهاند که عبارتند از:
«اقدامهای جدید بینالمللی برای پیشبرد جامعه اطلاعاتی: از ژنو تا تونس و از تونس تا آتن.گزارشی راجع به تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و تأسیس «گروه ملل متحد در زمینه جامعة اطلاعاتی» و پیگیری و اجرای مصوبات «اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی»، دکتر کاظم معتمدنژاد- شهریور ماه 1385.
• گزارش ارزیابی ملی راجع به دومین اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی- دیدگاهها و راهبردهایی برای ایران، حسین ابراهیمآبادی- 16 اسفند 1384.
• گزارش دومین مرحله اجلاس جهانی سران درباره جامعۀ اطلاعاتی- تونس: 16 تا 18 نوامبر 2005 (25 تا 27 آبان 1384)، جلد یکم، دکتر کاظم معتمدنژاد (خرداد ماه 1385).
• بررسی و ارزیابی گزارشها، اسناد و مصوّبات دومین اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی، 16 تا 18 نوامبر 2005، دکتریونس شکرخواه، مهرماه 1385.
آموزش در جامعه اطلاعاتی، دکتر حسین ابراهیم آبادی
ارائه مقاله در سمینار میان منطقهای« یونسکو،جامعه اطلاعاتی و جوامع معرفتی»، دکتر یونس شکرخواه،27 اردیبهشت ماه 1385
• گروه تازه در مسیر جامعه اطلاعاتی،دکتر یونس شکرخواه، مهرماه 1385.
پیادهسازی، بازسازی و تدوین مباحث ارائه شده در دوره آموزش پیشرفته روزنامهنگاری، خردادماه 1385
بدبیاری خرافه گونه عدد سیزده انسان جامعه اطلاعاتی را هم دچار تردید کرده است .
اینکه خرافه است یا واقعیت اما هرچه هست موجب شد مطلب روز دوازدهم مرشد با یک دقیقه تاخیر به حساب روز ۱۳ نوشته شود .
آیا سیزده بدر الکترونیکی هم حائز چنین مواردی است ؟؟؟؟
جامعه اطلاعاتی امروز در جهان بر پایه زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات ساختار یافته و چشم انداز آن افق های فناوری است .
چیزی به نام ارتباطات دیجیتالی خمیر مایه تبادلات اجتماعی و نوعا پایه کلیه امور جاری بشر در حیطه های اقتصادی سیاسی فرهنگی ورزشی بشمار می رود .
ارتباطات در نوع الکترونیکی امروز نقش کلیدی در زندگی الکترونیکی شهروندان الکترونیکی ایفا می کند .
در این میان درگاه ارتباطات بشری همان رسانه است که اکنون خود شما به نوعی از آن مراجعه و مطلبی راجع به جامعه اطلاعاتی و سواد رسانه ای در آن یافته و می خوانید .
رسانه ها عامل برتری حکومت ها در کنش های منطقی بین المللی آنها محسوب می شوند و مهمترین رکن اطلاع رسانی پس از حالت رو در رو ( انسان و اتفاق ) هستند .
اما در جامعه اطلاعاتی یک شهروند با برخورداری از سواد لازم رسانه ای می تواند به رنک و نقد مفهومی عملکرد رسانه ها در مرحله عمیق تر بپردازد.
این سواد امروز سبب می شود تا شهروندان ایرانی گپ ۱۳ روزه و گاها ۱۷ روزه اطلاع رسانی اغلب رسانه ها را در تعطیلات نوروز به نقد بنشینند.
گپ یاد شده شکاف عمیقی در جامعه اطلاعاتی از نوع خوش خیم ایجاد می کند که عواقب آن بقیه سال را فرا می گیرد.
آیا با تعطیلات نوروزی و مانند آن اتفاقات و نقد های پس از آن هم تعطیل هستند ؟؟؟؟
ارتباطات دیجیتالی پلی میان شکاف دیجیتالی و جامعه اطلاعاتی
ارتباطات زیر ساختار کلیه ساختارهای منطقی و همچون پلی از انجام تا سرانجام است.اما در دنیای امروز که بستر الکترونیک شاهراه ارتباطات را بر خود سوار دارد دیگر صحبت از فواصل زمانی در تغییرات و کنش ها و برپایه معادلات سنتی نیست و سرعت سرسام آور رشد فناوری با از میان برداشتن فاصله ها شکاف عمیقی میان کشورهای دنیا بوجود آورده است ؛ بنابر این، تبادل اطلاعات در قالب ارسال بسته های اطلاعاتی بر اساس پروتکل های نوین ارتباطی و در فضایی متناسب با آن صورت می گیرد. مصداق بارزاین مسئله شبکه جهانی اینترنت است
مسئولان ؛ کارشناسان و قسمی از مردم اکنون با مسئله جامعه اطلاعاتی تا حد زیادی آشنا شده اند و با وجود اینکه این موضوع هنوز بصورت یک تب درنیامده اما پس از مدتی امسال شرایط بلوغ آن فراهم شده است .
این بدان معنی است که اهمیت پرداختن محتوایی به موضوع و جنبه های زیرساختی دیگر آن بسیار زیاد است .
برای هر ایرانی متعهد و جویای علم لازم است تا وجوب این مسئله را دریابد و برای جامعه اطلاعاتی ایران و ادامه راه آن گام موثر بردارد ؛ اما چگونه ؟
هر فرد ایرانی می تواند ابتدا مسئله جامعه اطلاعاتی را با شرکت در همایش های مرتبط یا مشاهده سایت های مرتبط و نیز از طریق مطالعه و تحقیق دریافته و سپس با برنامه ریزی و مشاوره با اهل موضوع جامعه اطلاعاتی به تولید محتوای لازم در حوزه علاقه خود و یا مباحث مرتبط موضوعی در این باب بپردازد .
البته این پروسه مسئله ای است که زمان اجرای آن برای هر ایرانی باید کمتر از کم باشد چراکه در جامعه جهانی اطلاعات و در عصر حاضر هر لحظه تاخیر مثابه تاخیر به مقیاس چندین سال نوری است .
با تهاجم خاموش روزافزون بار فناوری در صورت اینکه کوچکترین تردیدی شده و مسیر پیش رو به اشتباه انتخاب شود فرصت ها به تهدیدهایی مرگ بار تبدیل خواهند شد.
بهار امسال را با بلوغ جامعه اطلاعاتی ایران جشن بگیریم.
اطلاعات پایهای دربارهی اجلاس جهانی
جامعه اطلاعاتی
پیشزمینه
اتحادیهی بینالمللی ارتباطات راهدور (International Telecommunication Union) براساس مصوبهی شمارهی 73 (اجلاس سال 1998 در شهر مینیاپولیس)، از دبیرکل اتحادیه خواست تا موضوع برگزاری یک اجلاس جهانی پیرامون جامعه اطلاعاتی را با کمیتهی اجرایی هماهنگی سازمان ملل متحد (ACC) ـ که اینک به هیئت اجرایی اصلی سازمان ملل متحد (CEB) تغییر نام داده ـ مطرح کند و نتیجه را به اطلاع شواری اتحادیه برساند.
دبیرکل اتحادیه، در نشست سال 1999 شورای اتحادیه، گزارش داد که کمیتهی اجرایی هماهنگی سازمان ملل نسبت به برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) واکنش مثبت نشان داده و بسیاری از دیگر سازمانها و مؤسسات نیز علاقهی خود را به همکاری جهت تدارک و برگزاری این اجلاس ابراز داشتهاند. به این ترتیب، تصمیم گرفته شد که این اجلاس زیر نظارت عالی دبیر کل سازمان ملل متحد و با رهبری تدارکاتی اتحادیه بینالمللی ارتباطاتراهدور برگزار گردد.
در سال 2001، شواری اتحادیه بینالمللی ارتباطاتراهدور تصمیم گرفت که اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) را در دو مرحله برگزار کند: مرحله اول از 10 تا 12 دسامبر سال 2003(۱۹ تا ۲۱ آذر ۱۳۸۲) در شهر ژنو در کشور سوئیس، و مرحلهی دوم از 16 تا 18 نوامبر سال 2005(۲۵ تا ۲۷ آبان ۱۳۸۴) در شهر تونس در کشور تونس.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مصوبهی 183/56 از روالی که شورای اتحادیهی بینالمللی ارتباطات راهدور برای برگزاری اجلاس اتخاذ کرده بود،حمایت کرد. در این مصوبه همچنین از نقش رهبری اتحادیه در برگزاری اجلاس و تدارک و آمادهسازی آن، با همکاری سایر سازمانها و گروههای علاقهمند، پشتیبانی شده است.
در مصوبهی 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد همچنین توصیه شد که تدارک برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) از طریق یک «کمیتهی تدارک» متشکل از دولتهای مختلف صورت گیرد. وظیفهی این کمیته این است که دستور کار اجلاس را تعیین کند، در مورد شرکت دیگر گروههای ذینفع در اجلاس تصمیمگیری کند، و پیشنویس «بیانیهی اصول» و همچنین پیشنویس «نقشهی عمل» را تهیه نماید. در مصوبهی 183/56 از اتحادیه بینالمللی ارتباطاتراهدور درخواست شد که مدیریت هیئتاجرایی اجلاس را برعهده گیرد و دولتها را به شرکت فعال در مراحل تدارکاتی اجلاس و حضور در بالاترین سطح ممکن در خود اجلاس فراخواند.
در مصوبهی 183/56 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همچنین همهی نهادهای سازمان ملل که با این موضوع مرتبط هستند و همهی سازمانهای بیندولتی، از جمله مؤسسات بینالمللی و منطقهای، سازمانهای غیردولتی، جامعه مدنی و بخش خصوصی به همیاری و مشارکت فعال در تدارکات بیندولتی برای برگزاری اجلاس و همچنین شرکت در خود اجلاس تشویق شدهاند.
چالش
جامعهی اطلاعاتی جهانی با سرعتی سرسامآور در حال تحول است. ارتباطاتراهدور، خبرپراکنی چندرسانهای و فناوریهای اطلاعاتی وارتباطاتی با شتابی فزاینده به سوی همگرایی میروند و در این مسیر، محصولات و خدمات نوین و همچنین شیوههای نوینی در تجارت و کسبوکار به وجود میآورند. در این میان، شاهد فوران فرصتهای جدید تجاری، اجتماعی و حرفهای، و گشوده شدن بازارهای نوین به روی رقابت، سرمایهگذاری، و مشارکتهای خارجی هستیم. در حالی که جامعه صنعتی قرن بیستم به سرعت جای خود را به جامعهی اطلاعاتی قرن بیستویکم میدهد، جهان نوین تحولی بنیادین را از سر میگذراند. این تحول پویا نوید یک دگرگونی بنیادین را در تمام جنبههای زندگی ما میدهد؛ دگرگونی و تحول در زمینههایی همچون: نشر دانش، تعامل اجتماعی، رویههای اقتصادی و تجاری، مسائل سیاسی، رسانهها، آموزشوپرورش، بهداشت، تفریحات و سرگرمی و... ما در واقع در میانهی انقلابی قرار گرفتهایم که شاید بتوان آن را بزرگترین انقلابی دانست که بشر تاکنون تجربه کرده است. برای آن که جامعهی جهانی از این انقلاب بهرهمند شود، لازم است که رشد موفق و مداوم این تحول مورد مباحثات جهانی قرار گیرد.
فرصت
اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) فرصتی یگانه برای همهی گروههای اصلی اثرگذار و اثرپذیر جامعهی اطلاعاتی است تا در بالاترین سطح گردهمآیند و به درک بهتری از این انقلاب و اثرات آن بر جامعهی بینالمللی دست یابند. قصد از برگزاری این اجلاس گردآوردن سران حکومتها، رؤسای مؤسسات سازمان ملل متحد، رهبران صنایع، سازمانهای غیردولتی، نمایندگان رسانهها و جامعه مدنی، در یک رویداد واحد بینالمللی است تا از این طریق همهی طرفهای ذینفع به درک مشترکی از نقش خود برسند؛ نقشی که تضمینکنندهی استقرار عملی جامعه اطلاعاتی در سراسر جهان به گونهای هموار و هماهنگ است.
دستاورد اجلاس
آنچه انتظار میرود از اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) به دست آید، رسیدن به یک ارادهی سیاسی روشن و تصویب یک بیانیهی اصولی و یک نقشهی مشخص عملی برای دستیابی به هدفهای جامعه اطلاعاتی است که منعکس کنندهی منافع گوناگون همهی گروههای ذینفع باشد. به روشنی پیداست که رسیدن به چنین دستاوردی، با این ماهیت و وسعت بلندپروازانه، مستلزم همکاری و مشارکت همهی نهادهای عمومی و خصوصی است؛ مشارکتی که همگان به شدت و فعالانه به آن فراخوانده میشوند.
کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس
یک «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس»، به سرپرستی کوفیعنان، دبیرکل ملل متحد و رئیس «هیئت اجرایی اصلی هماهنگی سازمان ملل متحد»، تشکیل شده است.
کار این کمیته، هماهنگ کردن تلاشهای بینالمللی اعضای خانوادهی سازمان ملل متحد در تدارک، سازماندهی، و برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی است. تمام اعضای «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس»، کوشیدهاند تا اطلاعات مشخصی دربارهی فعالیتهای خود ارائه دهند که به روشنتر شدن موضوعهای اجلاس کمک خواهد کرد. «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس» به طور مستقیم به «هیئتاجرایی اصلی هماهنگیهای سازمان ملل متحد» گزارش میدهد و بر کار «دبیرخانه اجرایی» اجلاس نظارت دارد.
ترکیب «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس»
این کمیته مرکب از نمایندهای از سوی دبیرکل ملل متحد و روسای اجرایی سازمانها و موسسات تخصصی سازمان ملل متحد است. این سازمانها و مؤسسات عبارتند از: FAO (سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد)، IAEA (آژانس بینالمللی انرژی اتمی)، ICAO (سازمان بینالمللی هوانوردی کشوری)، ILO (سازمان بینالمللی کار)، IMO (سازمان دریانوردی بینالمللی)، ITU (اتحادیه بینالمللی ارتباطاتراهدور)، UNCTAD (کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد)، UNDP (برنامهی عمران ملل متحد)، UNEP (برنامهی محیطزیست ملل متحد)، UNESCO (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد)، UNHCR (کمیساریای عالی پناهندگی ملل متحد)، UNIDO (سازمان توسعه صنعتی ملل متحد)، UPU (اتحادیه جهانی پست)، WHO (سازمان بهداشت جهانی)، WIPO (سازمان جهانی مالکیت معنوی)، WMO (سازمان هواشناسی جهانی). دبیرکل WTO (سازمان تجارت جهانی)، دبیر اجرایی UNITAR (مؤسسهی آموزش و پژوهش ملل متحد)، دبیران اجرایی شوراهای اقتصاد منطقهای سازمان ملل متحد و رئیس بانک جهانی نیز از دیگر اعضای «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس» هستند. دبیرکل «اتحادیهی بینالمللی ارتباطاتراهدور» ریاست «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس» را برعهده دارد.
دبیرخانه اجرایی اجلاس
مدیر اجرایی: آقای «پییر گاین»
معاون مدیر اجرایی: آقای «آرت لوین»
دبیرخانه اجرایی اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تحت سرپرستی «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس» تشکیل شد تا به تدارک اجلاس کمک کند. این دبیرخانه در مرکز «اتحادیهی بینالمللی ارتباطاتراهدور» در ژنو مستقر است و وظایف زیر را برعهده دارد:
ارائه توصیه در همهی جنبههای تدارک اجلاس
آمادهسازی گزارشهای پیشرفت کار تدارک اجلاس
تهیه یک طرح عملیاتی و برنامه زمانبندی برای تدارک اجلاس
به دست آوردن حمایتهای مالی و پولی از اجلاس
ترکیب دبیرخانه اجرایی
شماری از سازمانهای مختلف، از جمله وزارتخانههای کشورهای مختلف، شرکتهای خصوصی، مؤسسات سازمان ملل متحد، و سازمانهای غیردولتی، کارشناسانی را به دبیرخانه اجرایی اجلاس به صورت پارهوقت و تمام وقت اعزام کردهاند. ترکیب کارکنان دبیرخانه اجرایی به این شکل است:
· کارکنانی از کشورهای عضو
· کارکنانی از مؤسسات تخصصی ملل متحد که عضو «کمیتهی عالی سازماندهی اجلاس» هستند
· کارکنانی از بخش خصوصی
· کارکنانی از سازمانهای غیردولتی و جامعه مدنی
دبیرخانههای اجرایی کشورهای میزبان
کشورهای سوئیس و تونس نیز دبیرخانههای اجرایی خاص خود را برای اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تشکیل دادهاند.
پایگاه اینترنتی دبیرخانه اجرایی سوئیس
چه کسانی در اجلاس شرکت میکنند؟
همه دولتها، صرفنظر از میزان درآمد ملی و سطح تأسیسات زیربنایی آنها، در جامعه اطلاعاتی سهمی دارند. دولتها، در بهرهمندی همگان از مزایای جامعه اطلاعاتی نقشی مهم دارند و این نقش را از طریق خطمشیها و برنامههای توسعهی ملی و بینالمللی برای رویارویی با مشکلات جامعه اطلاعاتی ایفا میکنند. دولتها در تلاش خود برای حفظ منافع عمومی میتوانند آگاهی را افزایش دهند، دسترسی همگانی به اطلاعات را تسهیل کنند، و همچنین میتوانند شالودههایی را پیبریزند که همه شهروندان از ثمرات فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی در بهبود کیفیت زندگی، خدمات اجتماعی و رشد اقتصادی بهرهمند شوند.
بخش خصوصی
بخش خصوصی، در کنار دولتها و جامعه مدنی، با ارائهی الگوهای باصرفهی اقتصادی میتواند نقش بسیار فعالی در تحقق اهداف توسعه که در دستور کار جهانی قرار دارد ایفا کند. همکاری و همراهی بخش خصوصی در ایجاد شرایط مادی برای دسترسی همگانی به اطلاعات و بهرهمندی همگانی از خدمات ارزشافزودهی فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، بسیار حائز اهمیت است. حضور بخش خصوصی در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی مایهی تشویق رشد اقتصادی و مشارکتهای جدید، انتقال فناوری، افزایش آگاهیها نسبت به فناوریهای جدید، ایجاد انگیزه در توسعهی تواناییهای محلی و پدید آمدن فرصتهای اشتغال برای متخصصان میشود.
«کمیتهی هماهنگی طرفهای گفتگوی تجاری» که ریاست آن بر عهدهی «اتاق بازرگانی بینالمللی» است، راه ورود بخش خصوصی به اجلاس را هموار میکند. برای اطلاعات بیشتر دربارهی مشارکت و حضور جامعهی بازرگانی و تجاری به این نشانی مراجعه کنید.
جامعه مدنی
جامعه مدنی در تعیین پیامدهای فرهنگی و اجتماعی روندهای جاری و در جلب توجه همگان به لزوم مسئولیتپذیری دموکراتیک در گزینههای استراتژیک در همهی سطوح نقش فعالی ایفا میکند. تنوع جامعه مدنی و گاهی شیوهی ورود عملی به مسائل، باعث شده است که جامعه مدنی یک بازیگر اصلی در مشارکتهای بینالمللی نوین که دبیرکل ملل متحد فراخوان آن را داده است شود.
خانوادهی سازمان ملل متحد
اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی فرصتی یگانه دراختیار جامعه جهانی میگذارد تا به سرنوشت مشترک خود بیندیشیم و آن را به بحث بگذاریم و آن را شکل دهیم؛ آن هم در عصری که همه کشورها و مردمان بهطرز بیسابقهای در تماس و ارتباط با یکدیگر قرار گرفتهاند. سازمانهای خانوادهی ملل متحد با گردهمآوردن دولتهای عضو و همچنین بخشخصوصی و نهادهای بینالمللی و جامعهی بینالمللی در راستای اهداف مشترک، در واقع به عنوان تسریعکنندهی تحولات عمل میکنند. سیستم سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن با تمام وجود در سازماندهی و برگزاری اجلاس که رهبری آن با «اتحادیه بینالمللی ارتباطات راهدور» است، مشارکت خواهند کرد.
زمان و مکان اجلاس
اجلاس تحت سرپرستی عالی «کوفی عنان» دبیرکل ملل متحد، و به رهبری «اتحادیهی بینالمللی ارتباطات راهدور»، و با همکاری دیگر مؤسسات مرتبط ملل متحد، در دو مرحله برگزار خواهد شد:
مرحله اول: ژنو سال 1382
نخستین مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر ژنو و به میزبانی دولت سوئیس از تاریخ 10 تا 12 دسامبر سال 2003 (15 تا 17 آذر 1382) برگزار میشود. در این اجلاس به طیف وسیعی از موضوعهای مربوط به جامعه اطلاعاتی پرداخته میشود و دو سند «بیانیه اصول» و «نقشهی عمل» که در آن انواع موضوعهای مربوط به جامعه اطلاعاتی طرح خواهد شد، به تصویب میرسد.
مرحله دوم: تونس 1384
دومین مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر تونس و به میزبانی دولت تونس از تاریخ 16 تا 18 نوامبر سال 2005(25 تا 23 آبان 1384) برگزار میشود. در این مرحله، موضوعهای مربوط به توسعه کانون توجه خواهد بود و در این اجلاس پیشرفتهایی که صورت گرفته ارزیابی خواهد شد و در صورت لزوم «نقشهی عمل» دیگری به تصویب خواهد رسید.